Sen thối khổng lồ (Rafflesia arnoldii) – cũng là hoa xác thối nhưng vĩ đại hơn nhiều

Khi nhìn bức ảnh trên, bạn thấy đó là một bông hoa bình thường đúng không, ừ nhìn cũng giống hoa lắm, có chăng nó hơi chút kì lạ ở “hoa văn” trên cánh và phần giữa hõm sâu đầy mờ ám mà thôi. Nhưng thực tế chút nhé, bỏ qua hình dáng có chút kì lạ kì kia, bông hoa mà bạn đang nhìn thấy qua ảnh chụp thực chất có đường kính gần mét đó, cứ tưởng tượng là nó có thể trải rộng cái bàn bạn đang ngồi để xem bài viết này đấy.

Xin giới thiệu, em nó có tên khoa học là Rafflesia arnoldii, tên tiếng Anh là corpse flower (hoa xác thối) hoặc giant padma (sen thối khổng lồ), là một loài thực vật có hoa trong chi Rafflesia. Hoa của R. arnoldii được ghi nhận là hoa đơn tính lớn nhất trên Trái Đất. Đặc trưng của R. arnoldii chính là hoa khi nở sẽ phát ra mùi hôi thối nồng nặc và khủng khiếp y hệt mùi thịt thối rữa. Được biết đây là loài đặc hữu tại các khu rừng mưa của Sumatra và có thể là cả Borneo. Một số loài cây khác cũng có cấu trúc hoa lớn tương tự như sen thối khổng lồ R. arnoldii có thể kể ra như cây chân bê khổng lồ (Amorphophallus titanum) hay cọ quạt (Corypha umbraculifera).

Hiện sen thối khổng lồ R. arnoldii được coi là một trong ba quốc hoa của Indonesia, hai loài còn lại là nhài trắng (Jasminum sambac) và lan hồ điệp (Phalaenopsis amabilis). Dù có mùi kinh khủng là vậy, R. arnoldii vẫn chính thức được công nhận là “loài hoa quý hiếm” của quốc gia (tiếng Indonesia: puspa langka) theo Sắc lệnh số 4 của Tổng thống vào năm 1993.

Tên gọi của cây theo khu vực

Cây được gọi với cái tên là kerubut ở Sumatra. Tại kecamatan ('quận') của Pandam Gadang, nó được gọi là cendawan biriang theo tiếng Minangkabau.

Miêu tả hình dáng cây

Mặc dù các đại diện trong chi Rafflesia đều là thực vật có mạch (vascular plant), nhưng kì lạ là người ta không hề quan sát thấy được thân, lá, thậm chí cả rễ, và cũng hề có sự xuất hiện của diệp lục; bởi chúng vốn là loài kí sinh bắt buộc (holoparasite) trên một số cây dây leo thuộc chi Tetrastigma. Tương tự như nấm, các cá thể Rafflesia phát triển độc lập dưới dạng các mảng sợi dày nằm hoàn toàn bên trong và tiếp xúc mật thiết với các tế bào cây chủ xung quanh, từ đó hấp thụ dinh dưỡng và nước. Phần nhìn thấy duy nhất bên ngoài cây chủ của R. arnoldii được nhận dạng giống thực vật chính là những bông hoa, khi chúng bước vào thời kỳ sinh sản; với các đặc điểm khác thường như tỷ lệ cực lớn, màu nâu đỏ và mùi hương phát ra như mùi thịt thối.

Theo quan sát, hoa của sen R. arnoldii có đường kính khoảng 1 m, nặng tới 11 kg, được hình thành từ những nụ cũng lớn không kém, hệt như bắp cải, màu hạt dẻ hoặc nâu sẫm và đa số rộng khoảng 30 cm. Trong đó nụ hoa lớn nhất (hay nụ hoa lớn nhất từng được ghi nhận) được tìm thấy ở Núi Sago, Sumatra vào tháng 5 năm 1956 với đường kính vào khoảng 43 cm. Các nhà nghiên cứu Indonesia khi viết báo cáo thường gọi nụ này là 'knop' (knob hay núm/bướu) (báo cáo vào năm 2019).

Hành trình phân loại